Over de kosten verbonden aan het voeren van een rechtszaak bestaan veel misverstanden. Enkele voorkomende misverstanden zijn: – de wederpartij is de procedure bij de rechtbank gestart, dus die moet alle kosten betalen, ook die van mij – als ik een proceskostenveroordeling ontvang, worden mijn advocaatkosten volledig vergoed Hoe zit het dan wel? De rechtbank/ het gerechtshof kan een partij die geheel of in overwegende mate in het ongelijk is gesteld, veroordelen een proceskostenvergoeding aan de wederpartij te betalen. De rechter heeft een grote vrijheid om al dan niet een proceskostenvergoeding toe te kennen en ook om de hoogte van de proceskostenvergoeding vast te stellen. Welk bedrag bij een proceskostenveroordeling zal worden toegekend, is voordat de procedure wordt gestart, niet met zekerheid te voorspellen. Het gebeurt regelmatig dat de rechter beslist dat elke procespartij haar eigen kosten dient te dragen. In dat geval wordt aan geen van de procespartijen een proceskostenvergoeding toegekend. Dit gebeurt vaak als beide partijen niet volledig in het gelijk zijn gesteld. Bepaalde vorderingen van een procespartij zijn toegewezen door de rechter en andere vorderingen zijn afgewezen.
Onderdelen van proceskostenvergoeding
Een proceskostenvergoeding bestaat uit:
- salaris advocaat
- kosten deurwaarder
- griffierecht
- kosten deskundige die door de rechter is benoemd
- kosten getuige(n)
Voor het toekennen van een proceskostenvergoeding baseert de rechter zich op vooraf vastgestelde regels, het zogeheten liquidatietarief rechtbanken en gerechtshoven. Voor de verschillende afdelingen van de rechtbanken/ gerechtshoven en de verschillende soorten zaken gelden verschillende tarieven. Hoewel deze tarieven niet bindend zijn, worden deze wel vaak gevolgd door de rechter. Het bedrag van het door de rechter toe te kennen salaris van de advocaat is afhankelijk van de verrichte werkzaamheden en het financiële belang van de zaak. Ook de gemaakte deurwaarderskosten en het aan de rechtbank/ het gerechtshof betaalde griffierecht worden opgenomen in een proceskostenveroordeling. Als getuigen zijn gehoord, vallen ook de aan hen toegekende vergoedingen voor bijvoorbeeld reiskosten onder de proceskostenveroordeling. Als de rechtbank een deskundige heeft benoemd, vallen de door de deskundige gemaakte en in rekening gebrachte kosten ook onder een proceskostenveroordeling. De deurwaarderskosten en het griffierecht worden volledig meegenomen in een proceskostenveroordeling. Dit geldt ook voor de kosten deskundige en getuigen. Het toegekende salaris van de advocaat in een proceskostenveroordeling is niet gelijk aan de daadwerkelijk gemaakte advocaatkosten. De werkelijke advocaatkosten zijn altijd hoger dan het door de rechter toegekende salaris advocaat in een proceskostenveroordeling. Dit betekent dat een (rechts)persoon die een zaak wint en een proceskostenveroordeling krijgt toegekend, altijd een deel van de gemaakte advocaatkosten voor eigen rekening houdt.
Nakosten
Indien een partij volledig in het gelijk is gesteld, kan zij i.b. aanspraak maken op nakosten. Dat is een relatief laag bedrag voor de gemaakte advocaatkosten nadat de rechter uitspraak heeft gedaan. De advocaat moet de gerechtelijke uitspraak bestuderen en bespreken met zijn cliënt en hiervoor wordt een bedrag toegekend. Er kan alleen aanspraak worden gemaakt op nakosten als een partij volledig in het gelijk is gesteld. Heeft een partij enkele vorderingen toegewezen gekregen, maar zijn er ook vorderingen van die partij afgewezen, dan kan deze partij niet met succes aanspraak maken op de nakosten.
Familierelatie tussen procespartijen
Als partijen in een rechtszaak familie van elkaar zijn, worden de kosten van de gerechtelijke procedure i.b. gecompenseerd. Dit houdt in dat elke partij haar eigen kosten dient te dragen. Dit is soms zuur voor de partij die in het gelijk is gesteld en gedwongen was te procederen. Dit is nog zuurder als haar wederpartij en tevens familielid zich onredelijk heeft opgesteld en haar heeft genoodzaakt veel kosten te maken. Deze compensatie van kosten bij familieleden geldt niet alleen in personen- en familierechtzaken (bijvoorbeeld echtscheidingen) maar ook bij bijvoorbeeld geschillen over de ontbinding van een maatschap waarbij de maten familie van elkaar zijn. In die laatste situatie betreft het een zakelijk geschil tussen familieleden en ook dan dient elke partij haar eigen kosten te dragen. Heeft u een vraag over de kosten verbonden aan het voeren van een gerechtelijke procedure, neem dan contact met ons op. Mark Volkerink, Henk Jan Boven en Maaike Doornbos hebben ruime proceservaring en staan u graag te woord.
N.B. Deze bijdrage heeft geen betrekking op rechtszaken waarbij een partij (of partijen) middels een toevoeging (door de overheid gefinancierde rechtsbijstand) procedeert (procederen).
